etapy życia

Jak już pisałam w poście podsumowującym 2015 rok do tej pory jakoś nie mogłam się zebrać do napisania relacji z naszego psiego przedszkola i wczesnej socjalizacji. Wektor ma już rok i okres szczenięcy minął niestety bezpowrotnie. Dziś chciałam opisać wam pokrótce jakie są krytyczne etapy rozwoju psa, dlaczego wasze szczeniaki mogą nagle stać się lękliwe i dlaczego wczesna socjalizacja jest tak ważna. Każdy z tych etapów jest bardzo ważny i kształtuje waszego psa. Warto coś niecoś o nich wiedzieć, by nic nie przegapić i uniknąć niepotrzebnych problemów behawioralnych w przyszłości.

Oczywiście wszystko zaczyna się zanim szczeniaki przyjdą na świat. Niektóre cechy i predyspozycje przekazywane są genetycznie przez rodziców. Dlatego odpowiedni dobór psa i suki do hodowli jest bardzo ważny. Liczy się nie tylko ich piękny wygląd, czy brak chorób przenoszonych genetycznie, ale też zrównoważona psychika. Doświadczenia wykazały, że potomstwo matki, która w czasie ciąży przeżywała dużo stresów, ma dużo większe szanse wykazywać strachliwość i nerwowość.

Etap neonatalny – 0 do12 dni

Etapy życia

Szczenie rodzi się zupełnie ślepe i głuche, ale inne zmysły funkcjonują już dość dobrze. Oczywiście działa już psi nos. To przez zapach śliny matki szczeniaki potrafią znaleźć drogę do pokarmu. Maluchy są uzależnione od matki, to ona przez wylizywanie pobudza ich układ pokarmowy do pracy, ona też stymuluje szczeniaki by zaczęły jeść. Wydawać by się mogło, że takie bezbronne maluchy trzeba chronić przed wszelkim stresem. Jednak badania dowiodły, że wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt wpływa pozytywnie na ich rozwój. Stymulacja ta polega na wykonywaniu z maluchami kilku prostych ćwiczeń (stymulacja dotykowa między opuszkami palców, unoszenie i opuszczanie głowy, trzymanie szczenięcia w pozycji na grzbiecie, stymulacja termiczna). Umiejętne poddanie szczeniaka takim kontrolowanym czynnikom stresowym poprawia funkcjonowanie układu krążenia, rozwija zdolności uczenia się, oraz zwiększa odporność na stres i choroby. Dobrzy hodowcy znają i stosują w praktyce tę technikę.

Etap przejściowy – od 13 do 20 dni

Etapy życia
Wektor w wieku 18 dni

Szczeniaki stają się bardziej mobilne i zaczynają bardziej aktywnie bawić się ze sobą. Najważniejszą nauką, jaką dostaną na tym etapie życia jest inhibicja gryzienia. Szczeniaki we wspólnych zabawach uczą się z jaką siłą mogą się podgryzać, by nie zrobić sobie krzywdy. Jeśli wasz szczeniak nie miał w tym okresie kontaktu z innymi szczeniakami istnieje duża szansa, że nie zdobędzie tej umiejętności.  Nadrobienie tego braku później jest już praktycznie niemożliwe. Dlatego bardzo ważne jest, by w tym okresie życia szczeniaki przebywały razem i mogły się swobodnie bawić. Szczeniak, który nie nauczył się inhibicji gryzienia nie tylko pogryzie dotkliwie wasze nogi i ręce, ale też będzie miał kłopoty w kontaktach z innymi psami. Jego nieumiejętne, zbyt mocne podgryzanie podczas zabawy może zapoczątkować walkę między psami. Na tym etapie życia ważny jest też kontakt z człowiekiem. Powoli można wystawiać szczenięta na działanie nowych bodźców. Można im wprowadzić pierwsze zabawki, pokazać różne podłoża i nowe miejsca w domu. Pod koniec trzeciego tygodnia życia szczeniaki zaczynają już jeść z miski. W podobnym czasie przestają czołgać się na brzuszkach i powoli uczą się chodzić na czterech łapach. Około trzynastego dnia otwierają oczy, a pod koniec okresu przejściowego otwierają się kanały uszne i szczeniaki zaczynają słyszeć.  

Etap socjalizacji – od 4 do 12 tygodnia

Etapy życia

Jest to bardzo ważny etap w rozwoju psa. W okresie socjalizacji szczeniak uczy się co oznacza „być psem”. Nawiązuje kontakty socjalne i uczy się jakie zasady panują w psim stadzie. Nabywa też podstawowych umiejętności komunikacyjnych.  Ciekawy jest fakt, że psy w tym czasie potrafią się też całkiem dobrze socjalizować z przedstawicielami innych gatunków. Wiedzą o tym doskonale pasterze, którzy umieszczają szczeniaki razem z owcami. Dzięki temu pies pasterski lepiej rozumie zachowania owiec i czuje się niejako częścią ich stada. Pomaga to podczas późniejszej pracy i pilnowania owiec. Zwykle w tym okresie (koło 7 tygodnia życia) hodowcy przeprowadzają testy osobowości szczeniąt. Niestety testy te nie są do końca wymierne.  

Etapy życia
Haker w torbie socjalizacyjnej

Między 8 a 11 tygodniem szczeniak poznaje uczucie strachu i jeśli w tym okresie doświadczy zbyt silnego stresu lub bólu, może stać się nadmiernie lękliwy. Szczeniak powinien mieć możliwie jak najwięcej pozytywnych doświadczeń z różnymi ludźmi, zwierzętami, powierzchniami itp. Wszystko co pokażemy w tym wieku szczeniakowi, będzie dla niego w przyszłości normalną częścią otaczającego go świata. Równocześnie wszystko czego mu nie pokażemy może w przyszłości budzić lęk. Dlatego dobrze jest pokazać psu jak najwięcej różnych dziwnych rzeczy, miejsc i ludzi. Warto zapoznać psa z suszarką i odkurzaczem, przejechać się windą i metrem, zapoznać go z przeróżnymi ludźmi i osobami niepełnosprawnymi. Im więcej pozytywnych doświadczeń na tym etapie rozwoju psa tym lepiej. Dużą pomocą w prawidłowej socjalizacji psa są „psie przedszkola”. Są to grupowe zajęcia prowadzone przez profesjonalnego trenera, lub behawiorystę. Podczas lekcji szczeniaki uczą się podstawowych komend, ale największy nacisk stawiany jest właśnie na prawidłową socjalizację. Jeśli boicie się, że wasz szczeniak nie ma jeszcze wszystkich szczepień i weterynarz odradza wychodzenie z psem poza dom, zastanówcie się jeszcze raz. Czy wolicie mieć lękliwego „psa dzikusa”, czy spokojne sumienie, że ochroniliście psa przed wszystkimi chorobami tego świata? Zresztą ile znacie w waszej okolicy psów chorych na wściekliznę, parwowirozę, czy nosówkę? Jeśli chcecie udać się ze szczeniakiem w jakieś podejrzane miejsce, możecie nieść go w torbie socjalizacyjnej. Zmniejszycie w ten sposób ryzyko zakażenia i zwiększycie ilość pozytywnych doświadczeń szczeniaka.

Etap młodzieńczy – od 3 do około 6 miesiąca

Etapy życia
Wektor w wieku 5 miesięcy poznaje nowych ludzi i nowe środki lokomocji

Mniej więcej do 4 miesiąca poszczególne etapy rozwoju różnych ras pokrywają się. Później pojawiają się pewne różnice zależne od rasy i wielkości psa. Generalnie psy ras dużych dojrzewają później niż psy ras małych. U wszystkich psów oznaką końca etapu socjalizacji jest wzrost lęku przed nowymi zdarzeniami, miejscami i ludźmi. Pomimo iż okres socjalizacji pierwotnej (od około 2 do około 5 tygodnia życia) bezpowrotnie już minął, trwa etap socjalizacji wtórnej. Nadal musimy oswajać szczeniaka z otaczającym go światem. Dobrym pomysłem może okazać się kontrolna wizyta u weterynarza, podczas której młody pies dostanie masę pochwał i smakołyków, ale nie zostanie poddany żadnym medycznym procedurom. Dzięki temu możemy nauczyć psa, że weterynarz to fajny gość, który daje super jedzonko. Ograniczymy w ten sposób niepotrzebny stres psa podczas nieuniknionych wizyt u weterynarza w przyszłości. W tym czasie dzikie psy i wilki zaczynają coraz częściej oddzielać się od stada. Samce szukają przyszłej partnerki, samice mają pierwszą cieczkę. Jako właściciele możecie zaobserwować, że wasze psiaki stają się coraz bardziej niezależne i nie wracają do was tak chętnie jak wcześniej. Do tego czasu powinniście mieć już dobrze przećwiczone przywołanie. Możecie mieć wrażenie, że wasz pies wszystko zapomniał i się was nie słucha. Jednak to nie prawda. Ćwiczcie z nim konsekwentnie i bez negatywnych emocji, a szybko zobaczycie efekty.

Etap dojrzewania – od 6 do około 14 miesiąca

Etapy życia psa

Ten okres można nazwać „buntem nastolatka”. Jedne psy będą przechodzić go bardzo burzliwie, inne całkiem spokojnie. W organizmie psa zachodzi sporo zmian hormonalnych i trzeba o tym pamiętać. Ważne by przewodnik był w stosunku do psa konsekwentny i stanowczy. Nie dajcie się wyprowadzić psu z równowagi – ten okres w końcu mija 😉  

Etap dojrzały – od 1 do około 4 lat

Etapy życia psa

Pisałam już wcześniej, że psy ras dużych dojrzewają później niż psy ras małych. Dlatego różne psy osiągają wiek dojrzały w różnym wieku. W tym okresie psy mają już w pełni ukształtowaną psychikę, osiągają też swój docelowy wygląd fizyczny. Z doświadczenia wiem, że wyżeł przestaje zachowywać się jak głupawy szczeniak i staje się bardziej stateczny dopiero koło 3 roku życia. Jest to wiek, w którym pies powinien mieć już swoje ustalone miejsce w stadzie.

Etap starości

Etapy życia
Pusuke najstarszy pies świata (telegraph.co.uk)

Ten przykry etap życia psa rozpocząć się może w bardzo różnym wieku. Istnieją rasy długowieczne (Ponoć najdłużej żyjącym psem na świecie był mieszaniec shiba inu, żył 29 lat i 6 miesięcy) i te słynące raczej z krótkiego życia (np dogi niemieckie żyją średnio 6-8 lat). Pierwszymi oznakami starzenia się psa jest zwykle mniejsza aktywność, trudności w poruszaniu się, czy powolna utrata słuchu i wzroku. Przez osłabienie funkcji poznawczych pies może stać się lękliwy, lub nawet agresywny. Istnieje kilka sposobów, by ułatwić życie staremu psu. Kluczowa jest tu odpowiednia dieta i dostarczanie psu rozmaitych bodźców, by opóźnić starzenie się mózgu psa. Jest to obszerny temat i zasługuje na osobnego posta.