Atlas ras psów – Jamnik

Jamnik to pies, który swoją sylwetką i osobowością zdobywa serca na całym świecie. Długie ciało, krótkie łapki i te ciekawskie oczy – trudno przejść obok niego obojętnie. Występuje aż w trzech rozmiarach i trzech rodzajach sierści, co w sumie daje aż dziewięć odmian. Każdy znajdzie więc odpowiedniego jamnika dla siebie. Jeśli zastanawiacie się, czy ten mały uparciuch to pies dla Was, zapraszam do lektury – opowiem Wam o jego historii, wyglądzie i tym, co sprawia, że jamniki są tak wyjątkowe!

Historia jamników

Jamnik, nazywany oryginalnie Dackel lub Teckel, ma swoje korzenie w Niemczech, a jego historia sięga co najmniej XIV wieku. Jego rodowód wywodzi się od psów gończych, które były wykorzystywane do pracy na i pod ziemią. Początkowo hodowano go jako psa myśliwskiego do polowania na borsuki – stąd niemiecka nazwa Dachshund od „Dachs” (borsuk) i „Hund” (pies). Dzięki długiemu ciału i krótkim nogom idealnie wślizgiwał się do nor, a jego odwaga i zawziętość pozwalały mu stawiać czoła dzikim zwierzętom.

Z czasem jamniki zaczęto wykorzystywać też do tropienia i wypłaszania z nor królików, lisów, czy gronostai. Różne rozmiary i rodzaje sierści powstawały, by sprostać nowym zadaniom stawianym podczas polowań przed jamnikami. I tak jamniki szorstkowłose były wykorzystywane głównie do polowań na dziki, a jamniki długowłose specjalizowały się w buszowaniu po chaszczach i aportowaniu upolowanej przez myśliwego drobnej zwierzyny.

Do powstania dzisiejszego jamnika przyczyniło się wiele ras takich jak posokowce, teriery, pinczery, czy pointery. A pierwszy wzorzec rasy opracowano w 1879 roku na ogólnokrajowym zjeździe kynologów niemieckich. W 1880 roku w Niemczech otworzono pierwszą księgę rodowodową dla jamników, a osiem lat później powstał Niemiecki Klub Jamnika. W 1967 roku Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) uznała istnienie trzech ras jamnika: jamnika krótkowłosego, jamnika długowłosego i jamnika szorstkowłosego. Wszystkie te rasy występują w trzech odmianach wielkości. Mamy jamnika standardowego, miniaturowego i króliczego. Co razem daje dziewięć odmian.

Wygląd i pielęgnacja jamników

Jamniki to niskie, krótkonożne psy o wydłużonej, ale zwartej sylwetce. Ich budowa ciała pozwala na szybkie i zwinne poruszanie się zarówno na jak i pod powierzchnią ziemi.

Jak już wspominałam jamniki występują w trzech rozmiarach, które rozróżnia się od siebie nie na podstawie wysokości w kłębie, jak u większości innych ras, a na podstawie obwodu klatki piersiowej. U największych jamników standardowych obwód klatki piersiowej mierzony w 15 miesiącu życia powinien wynosić u psów od 37 do 47 cm, a u suk od 35 do 45 cm. U jamników miniaturowych jest to odpowiednio dla psów od 32 do 37 cm i dla suk od 30 do 35 cm. A u najmniejszych jamników króliczych obwód klatki piersiowej u psów wynosi od 27 do 32 cm, a u suk od 25 do 30 cm. Waga jamników waha się od 3 kg u najmniejszych jamników króliczych do 9 kg u odmian standardowych.

Jeżeli chodzi o rodzaje sierści to mamy odmianę gładkowłosą z sierścią krótką, gęstą, błyszczącą, przylegającą do ciała i bez podszerstka. U odmiany szorstkowłosej oprócz włosa okrywowego mamy też podszerstek. Charakterystyczne dla tej odmiany jamnika są krzaczaste brwi i wyraźnie zaznaczona broda. Z kolei odmiana długowłosa ma sierść z podszerstkiem, prostą, przylegającą do ciała, dłuższą na szyi, podbrzuszu, uszach, łapach i ogonie.

Jamniki występują też w kilu umaszczeniach. Najczęściej można spotkać jamniki jednobarwne w kolorze rudym oraz dwubarwne czarne lub brązowe z rdzawymi podpaleniami. Mamy też jamniki marmurkowe, charakteryzujące się nieregularnymi plamami na jednolitym tle oraz jamniki pręgowane, które posiadają ciemniejsze pręgi na rudym tle. Jamniki szorstkowłose mogą występować również w umaszczeniu dziczym i czekoladowo dziczym.

Pielęgnacja jamnika zależy oczywiście od typu sierści. Krótkowłose jamniki wystarczy przetrzeć wilgotną szmatką i wyczesać raz na jakiś czas. Długowłose jamniki wymagają regularnego czesania, bo ich sierść lubi się plątać, zwłaszcza na brzuchu, łapkach i uszach. Jamniki szorstkowłose potrzebują trymowania dwa razy do roku, by pozbyć się martwego włosa. Wszystkie jamniki mają skłonność do brudzenia się na spacerach, bo ich niski wzrost sprawia, że brzuch szybko łapie błoto – kąpiel od czasu do czasu jest więc jak najbardziej wskazana.

Charakter jamników

Jamniki są psami inteligentnymi i niezależnymi, co może sprawić pewne trudności w ich szkoleniu. Często wolą działać według własnego uznania, niż bezwzględnie podporządkowywać się poleceniom opiekuna. Ta niezależność wynika oczywiście z ich użytkowości. Podczas polowań jamniki same podejmują większość decyzji. Muszą też być bardzo odważne i zadziorne, by stawić czoła dzikiej zwierzynie. Są to więc psy bardzo pewne siebie i nie dadzą się zastraszyć większemu psu, czy człowiekowi.

Jamniki są także bardzo lojalne i przywiązane do swoich opiekunów. Uwielbiają długie spacery, gdzie mogą eksplorować teren i węszyć. Mają też silny instynkt łowiecki, co oznacza, że często gonią mniejsze zwierzęta, takie jak ptaki czy gryzonie, jeśli nadarzy się okazja. Skłonność do szczekania również wynika z ich natury. Jamniki potrafią być szczekliwe i gdy tylko coś je zaniepokoi lub podekscytuje, dadzą temu wyraz głośnym szczekaniem.

Jamniki dobrze dogadują się z dziećmi, o ile te szanują ich przestrzeń. Nie są to psy, które pozwolą, by dziecko weszło im na głowę. Jasno wyznaczają granice i gdy coś im się nie podoba, dadzą o tym znać. Jamniki potrafią być też bardzo asertywne w kontaktach z innymi psami. Dlatego odpowiednia socjalizacja jest tu szczególnie istotna.

Wychowanie jamnika

Wychowanie jamnika wymaga od opiekuna zaangażowania i zrozumienia specyfiki tej rasy. Jednym z głównych wyzwań jest niezależny, a czasem uparty charakter tych psów. Ta cecha sprawia, że jamniki bywają trudniejsze w szkoleniu – nie zawsze chętnie wykonują polecenia, jeśli nie widzą w tym dla siebie korzyści. Jednak przy odrobinie cierpliwości i konsekwencji można nauczyć je niemal wszystkiego. Kluczowe jest motywowanie jamnika do współpracy za pomocą nagród i pozytywnego wzmocnienia, ponieważ zastraszanie czy ostre metody nie przyniosą efektów – jamnik nie da się zmusić do posłuszeństwa siłą, a takie podejście może tylko pogorszyć relację z opiekunem.

Kolejnym aspektem, który wpływa na wychowanie jamnika, jest jego silny instynkt łowiecki. Dla osób zajmujących się myślistwem to zaleta – jamnik może być doskonałym kompanem do polowań. Jednak jeśli szukamy psa rodzinnego, przeznaczonego do towarzystwa, trzeba mieć świadomość, że instynkt łowiecki to nie jest coś, czego możemy psa oduczyć. Aby zaspokoić tę naturalną potrzebę, warto zaproponować jamnikowi alternatywne aktywności, które choć trochę zastąpią mu polowanie. W moim webinarze Instynkt łowiecki psa – jak sobie z nim poradzić? pokazuję jak to zrobić i jak pracować z psem, by przestał ganiać dziką zwierzynę. Bardzo ważna jest również nauka jamnika rezygnacji z różnych ciekawych bodźców i odwołania od nich.

Socjalizacja to kolejny istotny element w wychowaniu jamnika. Te psy mogą być nieufne wobec obcych ludzi czy zwierząt, co czasem wynika po prostu z ich wrodzonej czujności. Wczesne zapoznawanie szczeniaka i budowanie pozytywnych skojarzeń z różnymi osobami, psami, dźwiękami i miejscami pomaga wykształcić w nim pewność siebie. Dobrze zsocjalizowany jamnik będzie mniej skłonny do nadmiernej ostrożności czy niepotrzebnego szczekania w nowych sytuacjach.

Warto też pamiętać, że jamniki potrzebują dużo uwagi i interakcji ze strony swojego opiekuna. Zaniedbanie w tym zakresie może prowadzić do problemów behawioralnych, takich jak nadmierne szczekanie, niszczenie mieszkania, czy próby zwracania na siebie uwagi w mniej pożądany sposób. Regularny kontakt i wspólne zajęcia budują z jamnikiem więź, która jest fundamentem udanego wychowania.

Zdrowie jamnika

Jamniki to psy długowieczne. Średnio żyją 12-16 lat, choć są osobniki, które dożywają 20go roku życia. Jednak ze względu na swoją specyficzną budowę ciała jamniki są narażone na pewne problemy zdrowotne.

Największym problemem jest tutaj kręgosłup. Ze względu na długi tułów i krótkie nogi, jamniki są szczególnie podatne na problemy z kręgosłupem, takie jak dyskopatia, czy zwyrodnienia. Jednym z czynników, które dodatkowo obciążają kręgosłup jest otyłość. A jamniki są zwykle łakomczuchami i lubią jeść. Do tego mają te urocze, proszące oczy, którym trudno się oprzeć. Warto jednak pilnować ich wagi, bo każdy dodatkowy kilogram niepotrzebnie obciąża kręgosłup. Innym czynnikiem ryzyka jest nieodpowiednia dla jamnika aktywność. Skakanie, czy bieganie po schodach to duże obciążenie dla kręgosłupa. Dobrze jest więc proponować jamnikowi zdrowe dla niego aktywności i zorganizować mu przestrzeń w domu tak, by była dla niego bezpieczna. Bramki rozporowe przy schodach, czy stopnie ułatwiające psu wejście na wysoką kanapę będą na pewno pomocne.

Oprócz problemów z kręgosłupem, rasa ta jest również podatna na zwichnięcie rzepki. Jamniki szorstkowłose cierpią również na łamliwość kości. Na szczęście dostępny jest test genetyczny, który pozwala hodowcom unikać krzyżowania nosicieli tej choroby. Trzeba też uważać na jamniki w kolorze marmurkowym, zwanym też merle. Krzyżowanie dwóch osobników w tym kolorze znacznie zwiększa szansę na pojawienie się u szczeniąt wad genetycznych prowadzących między innymi do głuchoty, czy ślepoty. Dlatego odpowiedzialny hodowca nigdy nie będzie robił takich krzyżówek.

Inne problemy zdrowotne jamników obejmują dziedziczną padaczkę, problemy stomatologiczne, zespół Cushinga, niedoczynność tarczycy, problemy autoimmunologiczne, oraz różne schorzenia oczu, w tym zaćmę, jaskrę, czy postępujący zanik siatkówki.

Ciekawostki o jamnikach

Ze względu na swój wygląd i charakter jamniki cieszą się popularnością na całym świecie. Prezydent Stanów Zjednoczonych John F. Kennedy opiekował się jamnikiem o imieniu Dunker. Również legendarny aktor Clark Gable opiekował się jamnikami. Wielką miłośniczką jamników jest też Adele, która opiekowała się pieskiem o imieniu Louie (od Louisa Armstronga). Malarz Pablo Picasso miał jamnika o imieniu Lump, który często pojawiał się w jego dziełach. Inny znany artysta Andy Warhol również miał jamnika – Archiego, którego traktował jak swoje alter ego. Artysta opiekował się również jamnikiem o imieniu Amos.

Jamniki są jedną z niewielu ras psów, które mają swoje własne muzeum. Powstało ono w Passau, w Niemczech w 2018 roku. Jamnik był też maskotką Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku. Nazywał się Waldi i był pierwszym oficjalnym symbolem olimpijskim w historii.

Jamnik, czy to pies dla Ciebie?

Jamniki występują w różnych rozmiarach, kolorach i rodzajach sierści, więc każdy może znaleźć wśród nich coś dla siebie. Osoby, które nie chcą poświęcać dużo czasu na pielęgnację, powinny rozważyć jamnika krótkowłosego. Jego gładka sierść wymaga minimum wysiłku. Dala osób, które mają czas na pielęgnację i które szukają bardziej eleganckiego psa, dobrą opcją może być jamnik długowłosy. A dla miłośników zadziornego charakteru najlepiej sprawdzi się jamnik szorstkowłosy. Jamnik to rasa dla osób, które potrafią docenić inteligencję tej rasy i zaakceptować jej niezależność. Te psy mają własne zdanie i nie zawsze łatwo poddają się ludzkim oczekiwaniom.

Są to psy aktywne, ale ich specyficzna budowa ciała sprawia, że nie nadają się do wszystkich aktywności czy sportów. Jeśli marzy Ci się przebiegniecie z psem maratonu, lub chcesz uprawiać agility to lepiej zdecydować się na inną rasę psa. Jamniki potrzebują jednak regularnych, aktywnych spacerów i zabaw węchowych, które pozwolą im spożytkować energię i zaspokoić ciekawość świata.

Ich silny instynkt łowiecki i zamiłowanie do kopania w ziemi to cechy, które mogą być pewnym wyzwaniem. Właściciele ogródków muszą liczyć się z tym, że jamnik może zamienić rabatki w plac budowy. Oczywiście można nauczyć go kopać w wyznaczonym miejscu poza ogródkiem, ale całkowicie oduczyć tego zachowania się nie da. Skłonność do szczekania to kolejna rzecz, którą trzeba wziąć pod uwagę. Choć szczekliwość jest atutem podczas polowań, gdy jamniki sygnalizują myśliwemu położenie zwierzyny, to w warunkach miejskich, zwłaszcza w bloku, może stać się uciążliwa dla sąsiadów.

Jamnik będzie dobrym kompanem dla dzieci, pod warunkiem że nie będą zbyt natarczywe. Budowa ciała jamnika wymaga ostrożności podczas zabawy, a niezależny charakter oznacza, że pies nie zawsze będzie tolerował zaczepki. Dzieci warto nauczyć odpowiedniego postępowania z psem, by uniknąć przypadkowych urazów. Również dla aktywnych osób starszych, które mogą poświęcić jamnikowi odpowiednio dużo czasu i uwagi, będzie on wspaniałym towarzyszem – wiernym, charakternym i gotowym na wspólne spacery.

Jamnik to mały pies z wielką osobowością. Niezależnie od rozmiaru czy rodzaju sierści, każdy z nich wnosi do domu mnóstwo radości i odrobinę chaosu. Jeśli jesteście gotowi na psa, który ma swoje zdanie, uwielbia węszyć i nie boi się mówić, co myśli, to jamnik może być dla was psem idealnym.