Kastracja psa jest tematem dość kontrowersyjnym. Istnieją zarówno zagorzali zwolennicy kastracji jak i jej zadeklarowani przeciwnicy. W tym artykule chcę zebrać wszystkie najważniejsze zalety oraz wady zabiegu chirurgicznego, jakim jest kastracja. Nie odpowiem w nim jednak jednoznacznie na pytanie czy należy kastrować psa, czy też nie. Według mnie odpowiedź na to pytanie brzmi – to zależy. Każdy psiak jest inny, ma inne uwarunkowania zdrowotne i behawioralne. Każdy opiekun psa może też mieć swoje plany co do dalszego rozmnażania (lub nie) swojego pupila. Przygotowując ten wpis sięgnęłam do artykułów naukowych, których spis znajdziecie na końcu tego posta.

Kastracja a sterylizacja

Powszechnie uważa się, że psy są kastrowane, a suki sterylizowane. Prawda jest jednak taka, że w większości przypadków zarówno psy jak i suki są w naszym kraju kastrowane. Czym różnią się te dwa zabiegi? Kastracja to chirurgiczne usunięcie gonad, czyli w przypadku samców jąder, a u suk jajników. Dodatkowo zazwyczaj usuwa się psom najądrza, a sukom macicę i jajowody, by uniknąć późniejszych powikłań pooperacyjnych. Kastracja sprawia, że w organizmie zwierzęcia przestają być produkowane hormony płciowe. Po zabiegu zarówno psy jak i suki stają się bezpłodne.

naturaldogcompany.com

Natomiast sterylizacja polega na przecięciu lub podwiązaniu nasieniowodów u psa, lub jajowodów u suki. W przypadku wysterylizowanej suki jej cykl płciowy nie ulega zmianie. Suka nadal będzie miała cieczkę, a jej organizm będzie wytwarzał hormony płciowe, natomiast pozostanie ona bezpłodna. W przypadku sterylizowanych psów jądra nie są usuwane, zachowana jest produkcja testosteronu i popęd płciowy, ale pies jest bezpłodny.

Ponieważ zdecydowana większość zabiegów przeprowadzanych w naszym kraju zarówno w przypadku psów, jak i w przypadku suk to kastracja, w dalszej części tego wpisu będę pisała o kastracji w odniesieniu zarówno do psów jak i do suk.

Walka z bezdomnością

Jednym z największych plusów kastracji jest zapobieganie niekontrolowanemu rozmnażaniu się zwierząt. Jest to w naszym kraju dość duży problem. W 2017 roku wyłapano ponad 90 000 bezdomnych psów. Część z nich być może znajdzie kochające domy. Część niestety zostanie uśpiona lub pozostanie w schroniskach do końca życia. Trzeba pamiętać, że każda niekastrowana suka może w ciągu roku urodzić od kilku, do kilkunastu szczeniąt. Przy braku kontroli nad rozmnażaniem psów w kilka lat populacja może się wielokrotnie powiększyć. Kastracja nie tylko pozwala ograniczyć ilość bezdomnych psów, ale też chroni suki przed powikłaniami okołoporodowymi.

hsnb.org/spay-neuter-saves-lives/

Wpływ kastracji na zdrowie psa

Kastracja wpływa na zmianę gospodarki hormonalnej psa i dalsze funkcjonowanie całego organizmu. Przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu zabiegu warto wiedzieć, w jaki sposób kastracja może wpłynąć na zdrowie naszego pupila.

Powikłania pooperacyjne

Zabieg kastracji wykonywany jest pod narkozą, co niesie ze sobą ryzyko nieprawidłowej reakcji na znieczulenie. Istnieje też możliwość pojawienia się różnego rodzaju powikłań między innymi krwotoku pooperacyjnego, infekcji czy przepukliny u suk. Ryzyko komplikacji pooperacyjnych przy zabiegu kastracji szacowane jest w zależności od źródeł od 2,6% do 20%. Natomiast ryzyko zgonu po zabiegu jest bardzo niewielkie i wynosi zaledwie 0,1%. Aby obniżyć ryzyko powikłań warto przed kastracją zrobić badanie biochemiczne i morfologiczne krwi, a wyniki skonsultować z weterynarzem.

Zdrowotne plusy kastracji

+ o 90% zmniejsza się ryzyko nowotworów sutka u suk (jeśli zabieg zostanie wykonany przed drugą cieczką)

+ wyklucza zagrożenie ropomaciczem (które dotyczy w zależności od rasy od 10 do 50% suk)

+ mniejsze ryzyko przetok okołoodbytniczych

+ eliminuje ryzyko nowotworów narządów rodnych (które dotyczy około 6% suk)

+ eliminuje ryzyko nowotworu jąder u psów

+ mniejsze ryzyko nienowotworowych schorzeń prostaty

Zdrowotne minusy kastracji

– większe ryzyko schorzeń nowotworowych prostaty (w tym złośliwego raka gruczołowego)

– większe ryzyko zakażeń dróg moczowych

– problem z nietrzymaniem moczu (u 20% suk, w przypadku ras dużych u 60% suk)

– większe ryzyko nowotworów układu moczowego u suk

– większe ryzyko zmian zapalnych pochwy (zwłaszcza u suk kastrowanych przed osiągnięciem dojrzałości płciowej)

– większe ryzyko wystąpienia kostniakomięsaka (złośliwego nowotworu kości) jeśli zabieg jest wykonany przed ukończeniem 1 roku życia psa

– większe ryzyko schorzeń układu kostnego (zwłaszcza u psów i suk dużych ras kastrowanych przed zakończeniem wzrostu)

– większe ryzyko naczyniakomięsaka śledziony i serca

– trzykrotnie zwiększa się ryzyko niedoczynności tarczycy

– większe ryzyko otyłości (przez spowolnienie metabolizmu)

Wpływ kastracji na zachowanie psa

Kastracja wpływa nie tylko na zdrowie psów i suk, ale też na ich zachowanie i kontakty z innymi psami. Zmiany hormonalne zachodzące w organizmie psów po kastracji mogą spowolnić ich metabolizm i spowodować większą ospałość. Z drugiej jednak strony psy pozbawione popędu płciowego mniej interesują się otoczeniem i innymi psami, przez co łatwiej jest im się skupić na pracy z człowiekiem. Kastracja samców może też pomóc w pozbyciu się zachowań wynikających z obecności dużej ilości testosteronu takich jak kopulowanie z zabawkami czy nogami domowników, znaczenie moczem, ucieczki czy włóczęgostwo. W przypadku kastrowanych suk wykluczamy problem ciąży urojonej. Trzeba jednak pamiętać, że kastracja nie usunie zachowań wyuczonych, związanych z nudą, nadmierną pobudliwością psa, czy brakiem zaspokojenia jego podstawowych potrzeb.

Kastracja a agresja

Nadal można spotkać się z poglądem, że kastracja, zwłaszcza u samców, jest panaceum na wszelkie problemy związane z agresją. Rzeczywistość okazuje się jednak dużo bardziej skomplikowana. Deborah Duffy, James Serpell (2006) oraz Parvene Farhoody (2010) przeprowadzili badania na ponad 15 000 psów. Okazało się, że w badanej grupie psów i suk kastracja przyczyniła się do wzrostu ilości zachowań agresywnych w stosunku do właścicieli oraz innych psów. Problem ten był wyraźnie nasilony w przypadku suk wykastrowanych przed ukończeniem pierwszego roku życia.

Co ciekawe zaobserwowano też różne tendencje w zmianie zachowania w zależności od rasy psa. W przypadku jamników czy goldenów kastracja nasiliła problem agresji w stosunku do innych psów, natomiast u yorków pomogła zmniejszyć ten problem. Badania wykazały też, że kastracja zwiększa lękliwość oraz nadwrażliwość na dotyk zarówno u psów jaki i u suk. Dlatego też nie zaleca się kastrowania psów niepewnych siebie czy lękliwych.

Trzeba pamiętać, że agresja u psów może mieć bardzo wiele różnych przyczyn. Kastracja może pomóc tylko w przypadku, w którym przyczyną agresji jest nadmiar testosteronu w organizmie psa. W przypadku agresji wyuczonej, spowodowanej chorobą czy lękiem psa, kastracja nie pomoże, a może nawet nasilić ten problem. Dlatego jeśli macie agresywnego psiaka, przed podjęciem decyzji o kastracji warto skonsultować się z behawiorystą.

Co ciekawe, po kastracji zmienia się nie tylko zachowanie wykastrowanego psa, ale też zachowanie innych psów wobec niego. Psy porozumiewają się ze sobą głównie za pomocą mowy ciała oraz zmysłu węchu. Hormony płciowe odgrywają ważną rolę w procesie komunikacji. Być może dlatego wykastrowane psy czy suki potrafią budzić spore zainteresowanie wśród innych psiaków. Czasem zdarza się również, że dziwny zapach wykastrowanego psa staje się przyczyną konfliktu.

Kastracja farmakologiczna

Od jakiegoś czasu dostępny jest w Polsce preparat w postaci niewielkiego czipu, który wszczepia się psu pod skórę. Czip uwalnia substancję czynną, która po 6 tygodniach ogranicza produkcję testosteronu. Dzięki temu, w zależności od dawki substancji czynnej, pies pozostaje bezpłodny na okres od 6 do 12 miesięcy. Jest to bardzo dobre rozwiązanie dla osób, które zastanawiają się nad kastracją chirurgiczną, ale nie są pewni czy wpłynie ona pozytywnie na zdrowie i zachowanie ich psa. Stosują je również opiekunowie reproduktorów, którzy z różnych przyczyn przez jakiś czas nie chcą kryć danym psem. Kastracja farmakologiczna dobrze sprawdzi się też u psów, u których narkoza wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem. Ogromnym plusem kastracji farmakologicznej jest jej odwracalność. Minusem może być fakt, że w Polsce w zasadzie stosuje się ją tylko u samców.

indicatory.ru/suprelorin/

W przypadku suk wprowadza się czasem antykoncepcję hormonalną w postaci tabletek lub zastrzyków. Za pomocą tabletek hormonalnych można przesunąć cieczkę u suki. Może  to być dobre rozwiązanie szczególnie dla osób, które wystawiają suki lub biorą z nimi udział w zawodach kynologicznych i nie chcą, by cieczka pokrzyżowała ich plany. Inny rodzaj tabletek pomaga hamować objawy cieczki u suki. Trzecim rozwiązaniem jest podawanie suce co pół roku zastrzyków hormonalnych, które blokują pojawienie się cieczki. Wszystkie te rozwiązania ingerują w układ hormonalny suki i wiążą się z wieloma skutkami ubocznymi.

Kiedy najlepiej kastrować psa?

Jeśli już zdecydujecie się na kastrację psa czy suki, warto wybrać odpowiedni moment przeprowadzenia zabiegu. Z medycznego punktu widzenia jeśli zdecydujemy się na kastrację suki w wieku 5-6 miesięcy lub najpóźniej przed drugą cieczką, to ryzyko zachorowania na raka sutków spada nam o 90%. Jeśli dokonamy zabiegu po trzeciej cieczce, to ryzyko to zmaleje nam tylko o 25%. Z drugiej jednak strony kastracja suki wykonana przed pierwszą cieczką może mieć negatywne skutki dla rozwoju kości. Niedobór estrogenów w organizmie suki opóźnia zanik chrząstek nasadowych w kościach długich, co przyczynia się do nadmiernego ich wzrostu. Przez to powstają dysproporcje długości pomiędzy poszczególnymi kośćmi co może doprowadzić do zwichnięć rzepki, problemów z więzadłami krzyżowymi czy dysplazji stawu biodrowego oraz łokciowego.

Wydaje się więc, że optymalnym czasem na wykastrowanie suki jest okres po pierwszej cieczce. Warto jednak odczekać 3 miesiące, ze względu na możliwość pojawienia się ciąży urojonej. Natomiast jeśli pojawił się już problem z ciążą urojoną, to z kastracją lepiej zaczekać do około 2 miesięcy po jej zakończeniu.

W przypadku samów z kastracją najlepiej poczekać do momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej. Psy ras małych i miniaturowych dojrzewają dość szybko, bo około 6 miesiąca życia. Natomiast u ras olbrzymich proces ten kończy się dopiero około 16 miesiąca życia. Dodatkowo w przypadku ras dużych i olbrzymich zaleca się poczekać z kastracją na moment, w którym pies osiągnie ostateczny wzrost (czyli koło 2 -2,5 roku życia). Podobnie jak w przypadku suk, zbyt wczesne pozbawienie psa hormonów rozrodczych może negatywnie wpłynąć na rozwój jego kośćca i mięśni.

Jestem bardzo ciekawa jakie jest wasze zdanie na temat kastracji? Czy zdecydowaliście się przeprowadzić ten zabieg u swoich psów i suk?

Źródła

1. Deborah L. Duffy and James A. Serpell (2006, November). Non-reproductive effects of spaying and neutering on behavior in dogs. Proceedings of the Third International Symposium on Non-Surgical Contraceptive Methods for Pet Population Control. Alexandria, Virginia.

2. McKenzie B (2010) Evaluating the benefits and risks of neutering dogs and cats. CAB Reviews: Perspectives in Agriculture 5:1–18.

3. Parvene Farhoody (2010) Behavioral and Physical Effects of Spaying and Neutering Domestic Dogs (Canis familiaris). Masters thesis submitted to and accepted by Hunter College.

4. Sanborn LJ. (2007, May) Long-Term Health Risks and Benefits Associated with Spay/Neuter in Dogs. National Animal Interest Alliance.

5. Raport o problemie bezdomnych zwierząt  http://www.boz.org.pl/raport/2016/1.htm