Zachowania agresywne są naturalnymi zachowaniami każdego psa. Warczenie, szczekanie, jeżenie sierści czy wpatrywanie się, to naturalne sygnały służące psom do komunikacji. Agresja, obok ucieczki, zastygania w bezruchu, flirtu i omdlewania jest jedną z pięciu strategii przetrwania. Pomaga więc psu przetrwać sytuacje zagrażające jego życiu lub zdrowiu. Niektórzy specjaliści do zachowań agresywnych zaliczają też zachowania łowieckie, dzięki którym dziko żyjące psy mogą zdobywać pożywienie. Można więc powiedzieć, że każdy pies, bez względu na rasę, pochodzenie, wielkość czy płeć jest zwierzęciem z natury agresywnym. To w jakim stopniu i w jakich sytuacjach będzie przejawiał zachowania agresywne zależy głównie od nas.
Statystyki pogryzień
W Polsce nie prowadzi się niestety ogólnokrajowych statystyk dotyczących pogryzień ludzi przez psy. Jedyne w miarę aktualne statystyki dotyczące pogryzień w Polsce jakie udało mi się znaleźć, to te opublikowane w 2012 roku na podstawie analizy Katarzyny Fiszdon i Agnieszki Boruty. Wynika z nich, że na terenie powiatu pruszkowskiego od 1 stycznia 2009 r. do 30 czerwca 2012 r. głównymi sprawcami pogryzień były mieszańce. Na drugim miejscu uplasowały się owczarki niemieckie, a na trzecim jamniki. Nie wiemy jednak niestety jak licznie poszczególne rasy były w tym czasie reprezentowane. Może się więc okazać, że mieszance i owczarki niemieckie gryzły ludzi najczęściej, bo po prostu było ich w powiecie pruszkowskim najwięcej. Z tego typu statystyk nie da się więc określić, która rasa psa stanowi największe zagrożenie dla ludzi.
Choć ilość pogryzień przez psy wydaje się być niewielka, a ryzyko śmierci z powodu pogryzienia przez psa jest mniejsze niż ryzyko śmierci w wyniku uderzenia pioruna, to jednak nadal wiele osób panicznie boi się psów. Strach ten podsycają niestety media, informując o niemal każdym nowym przypadku pogryzienia kogoś przez psa. Swoje artykuły okraszają często zdjęciem przedstawiającym rozwścieczonego psa z zakrwawionym pyskiem oraz chwytliwym nagłówkiem w stylu „Pies morderca zaatakował dziecko!”. W ten sposób powstaje wrażenie, że dość rzadkie poważne przypadki pogryzień ludzi przez psy są powszechne.
Dengerous Dog Act
Wiele państw chcąc zmniejszyć liczbę pogryzień oraz wyeliminować nielegalne walki psów wprowadziło nowe prawa. Wielka Brytania w 1991 roku, po ataku niepilnowanych psów na dziecko, wprowadziła Dangerous Dogs Act. Prawo to zabraniało posiadania oraz hodowli psów czterech ras bez odpowiedniego zezwolenia sądu. Ustawa wymieniała tu pitt bull teriery, tosa inu, dogi argentyńskie oraz fila brasileiro. Prawo to obejmowało również krzyżówki powyższych ras. Urzędnik zajmujący się kontrolą zwierząt oceniał czy danego psa obejmuje ustawa czy nie, na podstawie jego wyglądu. Ostatecznie liczba pogryzień w Wielkiej Brytanii nie spadła. Nie udało się też całkowicie rozwiązać problemu nielegalnych walk psów.
Polski wykaz ras psów agresywnych
W Polsce pierwszym aktem prawnym, w którym opublikowano wykaz ras psów uznawanych za agresywne było Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 grudnia 1998 roku. Wykaz ten objął 11 ras psów. Następnie przepis ten został zastąpiony przez Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 roku, przy czym wykaz ras nie uległ zmianie.
W obydwu rozporządzeniach wymieniono następujące rasy psów uznawane za agresywne:
- 1. amerykański pit bull terrier
- 2. pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin)
- 3. buldog amerykański
- 4. dog argentyński
- 5. pies kanaryjski (Perro de Presa Canario)
- 6. tosa inu
- 7. rottweiler
- 8. akbash dog
- 9. anatolian karabash
- 10. moskiewski stróżujący
- 11. owczarek kaukaski.
Jak widać przepisy nie uwzględniają kundelków ani mieszańców, które są sprawcami wielu pogryzień. Nie znajdziemy tu też ras takich jak owczarek niemiecki czy jamnik. Ponadto rasy takie jak amerykański pit bull terrier, buldog amerykański czy moskiewski stróżujący, nie są nawet uznawane przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI), pod którą podlega Związek Kynologiczny w Polsce. Ciężko więc stwierdzić, który pies należy do tej rasy, a który nie. W wykazie znalazły się też rasy bardzo rzadko występujące w Polsce takie jak akbash dog czy anatolian karabash.
dog argentyński, pies kanaryjski
Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 roku prowadzenie hodowli lub utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na planowane miejsce prowadzenia hodowli lub utrzymywania psa. Do wniosku o wydanie zezwolenia trzeba dołączyć kopię rodowodu lub metryki, kopię testów psychicznych psa oraz kopię ukończonych przez psa szkoleń. Opłata skarbowa za złożenie wniosku wynosi obecnie 82zł, a dla osób wykonujących działalność gospodarczą, na przykład hodowców, 616zł. Zezwolenie może nie zostać wydane lub być cofnięte jeżeli pies jest utrzymywany w warunkach i w sposób, które stanowią zagrożenie dla ludzi lub zwierząt. Posiadanie lub hodowla psów ras ujętych w wykazie bez stosownego zezwolenia, jest w polskim prawie wykroczeniem, które podlega karze grzywny, a niekiedy nawet aresztu. Sąd może też wydać wyrok, w którym orzeka przepadek zwierzęcia.
anatolian karabash, moskiewski stróżujący, owczarek kaukaski.
Planując wakacje z psem rasy uznawanej za agresywną, można natrafić na dodatkowe trudności. Niektóre kraje wprowadziły całkowity zakaz przewozu tego typu psów na swoje terytorium. Inne wymagają specjalnych zezwoleń. W każdym kraju prawo wygląda inaczej. Dlatego przed wyjazdem z psem za granicę warto po prostu sprawdzić przepisy obowiązujące w danym kraju.
Czy obecne prawo jest skuteczne?
Ciężko to jednoznacznie stwierdzić, bo nikt nie prowadzi rzetelnych statystyk pogryzień w naszym kraju. Nie można więc stwierdzić, czy po wprowadzeniu wykazu psów ras agresywnych ilość pogryzień się zmniejszyła, czy też może wzrosła. Na pewno dużym minusem tego wykazu jest fakt, iż nie uwzględnia on kundelków i mieszańców. Uwzględnia natomiast psy, które w Polsce nie są nawet uznawane za rasowe lub rasy bardzo rzadko w naszym kraju występujące. Praktyka pokazuje również, że uzyskanie pozwolenia na posiadanie psa rasy z wykazu jest stosunkowo proste. Nikt nie sprawdza, w jakich warunkach trzymany jest pies i czy jest prawidłowo wychowywany i szkolony. Osoby, które dostały odmowę przyznania im zezwolenia mogą bez problemu zgłosić psa w innym mieście lub zarejestrować go na innego członka rodziny. Ponieważ skłonność do zachowań agresywnych jest cechą osobniczą, a nie cechą danej rasy, tworzenie tego typu wykazów wydaje się być zupełnie pozbawiona sensu.
Mity dotyczące psów uznawanych za agresywne
Niestety obecne prawo oraz media umacniają rożnego rodzaju mity związane z psami ras uznawanych za agresywne. Warto wiedzieć, że nie istnieje coś takiego jak „gen agresji”. Nie istnieją też „psy mordercy”, których jedynym celem w życiu jest zabijanie ludzi. Nie jest też prawdą, że czarne psy lub psy z czarnym podniebieniem wykazują zachowania agresywne częściej niż inne psy. Tego typu stereotypy są bardzo krzywdzące zarówno dla psów jaki dla ich opiekunów. Wiele psiaków o czarnej sierści lub w typie bull terriera przez tego typu mity latami siedzi w schronisku nie mogąc znaleźć kochającego domu.
Tak jak pisałam we wstępie, zachowania agresywne należą do naturalnych zachowań każdego psa, bez względu na jego rasę, wiek czy płeć. Skłonność do zachowań agresywnych jest cechą osobniczą, a nie cechą rasy. Do najczęstszych przyczyn agresji psów należą między innymi: nieprawidłowa socjalizacja szczeniaka, niewłaściwe metody szkolenia i złe traktowanie psa, złe wychowanie czy traumatyczne przeżycia z przeszłości. Pies, który przejawia zachowania agresywne bez wyraźnego powodu może też mieć różnego rodzaju problemy zdrowotne. Mogą to być na przykład schorzenia powodujące ból czy choroby neurologiczne.
Jeżeli wasz psiak wykazuje zachowania agresywne najlepiej skonsultować się z weterynarzem oraz z behawiorystą, który oceni przyczyny zachowań agresywnych i pokaże wam krok po kroku jak dalej pracować z psem. Ponieważ przyczyn agresji może być wiele, z każdym psem należy pracować indywidualnie. Szukanie prostych rozwiązań w Internecie i próba stosowana ich na agresywnym psie samodzielnie, może się niestety skończyć groźnym pogryzieniem. Dlatego nad problemami z agresją zawsze trzeba pracować pod okiem doświadczonego behawiorysty.
Niestety wiele osób nadal boi się wziąć odpowiedzialność za zachowanie swojego psa. Pogryzienia przez psy nie wynikają z ich rasy, koloru sierści czy podniebienia. Są one niestety wynikiem niewiedzy, braku świadomości i wielu zaniedbań opiekunów psów. Im szybciej to zrozumiemy, tym lepiej dla nas, naszych psów i dla społeczeństwa.
Zatem ponownie i to nie tylko w tym temacie, można zaryzykować twierdzenie, że powodem zła jest człowiek i tylko on. Kiedyś psy pomagały człowiekowi w pracy, w zdobywaniu pożywienia, dawaniu znać, że ktoś lub coś nadchodzi. Dziś chęć zysku napędza tworzenie ras nowych, bez celowości ich istnienia, tylko dlatego by na ich sprzedaży zarobić, no bo przecież te znane już się oklepały. Z kolei także ludzie, kupują psy, bo ktoś ma zachciankę chwilową, bo pokażę sąsiadowi i innym, jakiego groźnego mam psa, jakiego innego niż inne, bo moda, … . Praca ze i nad zwierzakiem to dla nich abstrakcja. Wie Pani dlaczego w blokach i okolicy coraz mniej kotów ? Ja dowiedziałem się przez przypadek, gdy młoda piękność chwaliła się trzymając na smyczy taki właśnie wytwór, że w jej okolicy kotów już nie ma. To także człowiek. Nadal przed oczami mam obraz konającego owczarka belgijskiego, świetnie ułożonego i pomagającego swej Pani w życiu, tylko dlatego, że jakiś podpity baran chciał udowodnić, że jego pies jest nie do pokonania. To także działanie człowieka. Nie twierdzę, że te inne rasy nie mają prawa bytu, ale to jest tak jak z posiadaniem broni. Jeden wie dlaczego ją kupił, a inny strzela, czasem o zgrozo dla zabawy. Wg. weta, coraz więcej piesków doznaje kontaktu ze śrutem, często jest to niedostrzegalne w momencie postrzelenia, ale z czasem skutki są katastrofalne. To także człowiek. Temat rzeka, przepraszam.
Pani Kasiu,
Proponuję zmienić tytuł to nie rasy są agresywne tylko Ew. Psy, wiec lepiej tak jak w tytule rozporządzenia.
Bardzo sobie cenie Pani blog i filmy.
Mariusz K.
W tytule rozporządzenia mamy rasy psów uznawanych za agresywne i tak też jest w tytule 😉
Nie wiedziałam, że agresja to cecha przypisana do osobnika, a nie do rasy. Zawsze wydawało mi się, że istnieją rasy skłonne do agresji, ale patrzyłam na te rasy przez pryzmat swoich doświadczeń, czyli zaledwie kilku psów, które na mnie naszczekały ?♀️.
Muszę zastanowić się głębiej nad tym, zrewidować swoje poglady – dziękuję za ten post 🙂
Ciekawe jest też to, że w szkołach na biologii nie uczyliśmy się o psach i kotach, pomimo że to często najbliższe dla nas zwierzęta. Cieszę się jednak, że wiedza jest teraz przekazywana przez takie blogi, video i książki i jest coraz powszechniejsza.
Bardzo się cieszę, że mój wpis skłonił cię do przemyśleń i że szukasz dalej wiedzy w tym temacie.
Też uważam, że tego właśnie nam brakuje. Solidnej wiedzy popartej rzetelnymi badaniami już od najmłodszych lat. Tak, żeby dzieci wiedziały jak obchodzić się z psami, jak i kiedy można je głaskać, a kiedy lepiej zostawić w spokoju. Jak prawidłowo socjalizować psy i je szkolić, by nie stanowiły zagrożenia dla otoczenia itp. Staram się, by mój blog był źródłem takiej właśnie wiedzy.
Nie do końca jest z tym prawda (chodzi o geny). Warto się przyjrzeć eksperymentowi Biełajewa (udomowienie lisów). W trakcie eksperymentu linie udomowione były coraz bardziej łagodne, przyjazne, zmieniał się również wygląd. Linie agresywne stawały się coraz bardziej lękowe i skłonne do zachowań agresywnych. Więc hodowla psów z ukierunkowaniem na zachowania agresywne najpewniej będzie prowadziła do wzrostu takich zachowań. W znacznej mierze będzie to przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jednak, nie można mówić o jednym genie agresywności, ale całych zespołach powiązań genowych
Super wpis. Tak, jak powinniśmy edukować dzieci w szkołach o (właściwej) opiece nad zwierzętami domowymi, powinno się też wręczać każdej osobie, która adoptuje zwierzaka, „instrukcję obsługi” takiego adopciaka. Mam 35 lat, w moim domu psy były od zawsze, spotykałam sporo psów nie wymienionych na liście, które zrobiły krzywdę ludziom lub innym psom. Wszystkie z wymienionych na liście psów to rasy silne i duże, więc namyśl przychodzi mi wniosek duży = niebezpieczny. Nie ma na niej mini Yorka, który potrafi wgryźć się swoimi szpileczkami w kostkę, albo zawisnąć na faflach innego psa.
Niestety ta lista nie ma najmniejszego sensu, ponieważ na listę trafiły rasy przypadkowe wpisane chyba na zasadzie złych doświadczeń osób tworzących. I mimo że wielu tak myśli nie ma ras które rodzą się agresywne mogą być bardziej reaktywne i wymagają od nas większej wrażliwości i spokoju w wychowaniu. Mam w domu dwa rotki, znam też innych które je mają i nikt nie nazwałby ich rasą agresywną. Poza tym jeśli chcemy żeby prawo dawało jakąś kontrolę nad osobami posiadającymi te rasy to nie róbmy fikcji… Nie wiem czy wiesz ale do urzędu można się zgłosić posiadając metrykę psa, a takowe posiadają psy tylko z hodowli a co z całą rzeszą pseudohodowli oraz ludzi który mają mieszańca rotka z np. psem kanaryjskim. Oni nie muszą się już zgłaszać. Dopóki nie zrozumiemy że to od właścicieli zależy jaki jest ich pies dopóty niewiele się pod względem nie zmieni niestety…
Odnosząc się do ras agresywnych czy uznawanych za agresywne,filmy również zrobiły swoje ponieważ przez większość ludzi dobermany uznawane są właśnie za psy wysoce agresywne a na liście ich nie ma. Jednak ubezpieczyciele w wykroczeniach klauzul wskazują rasy wskazane na tej liście jak również inne które posiadają widoczne cechy tych ras. Czy ktoś wie co to za cechy??
Czy kiedyś Twój blog miał adres piesologia.blogspot.com , bo gdzieś w internecie taki znalazłem i się zastanawiam, czy to starsza wersja, czy jakaś podróbka…
Tak, na samym początku mój blog był na blogspot. Potem przeniosłam go tu 😀